رئیس فرهنگستان علوم مطرح كرد:
ضرورت بازبینی نقشه جامع علمی باتوجه به تکنولوژیهای جدید و هوش مصنوعی به همراه فیلم
به گزارش سی دی دریا، رییس فرهنگستان علوم اظهار داشت: موضوع جدید مانند کوآنتوم، هوش مصنوعی و فناوری های نوپدید در بازبینی نقشه جامع علمی کشور لحاظ خواهد شد.
دریافت 7 MB محمدرضا مخبردزفولی چهره چندوجهی دارد؛ از یک سو استاد دانشگاه تهران؛ رییس و عضو فرهنگستان علوم است و مدتی دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی بوده است و از طرفی دیگر هم تا حدی شخصیتی سیاسی است و در زمان پیروزی انقلاب اسلامی دانشجوی دانشگاه تهران بوده و به طبع فعالیتهای دانشجویی داشته است. وی که از سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۷ دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی بوده است، در ایام مصادف با چهلمین سال تاسیس این شورا (۱۹ آذر ۱۳۶۳) در گفتگو با خبرنگار گروه علمی ایرنا توضیحاتی در مورد تاریخچه و دلیلهای تشکیل شدن این شورا همینطور اقدامات آن در طول این ۴۰ سال ارائه داد.
شاید یکی از مهم ترین عملکردهای شورایعالی انقلاب فرهنگی تدوین و در ادامه تصویب سندهای مختلف در حوزه آموزش عمومی و آموزش عالی، فناوری های نوین و علوم نوپدید باشد. البته در سالهای اخیر مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی در زمینه کنکور هم به اندازه ای در جامعه مطرح و گاه حتی بحث برانگیز شد.
مخبردزفولی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا، ضمن اشاره به دستاوردهای شورایعالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت که تنها چند سند اصلی و راهبردی در شورا تدوین و تصویب شده است. البته مهم تر این که همه این اسناد کاملا اجرائی و عملیاتی نشده اند و باید روی این روند نظارت بیشتری وجود داشته باشد. همینطور باید درنظر داشت زمان روزآمدسازی برخی اسناد مانند سند نقشه جامع علمی کشور (که سال ۱۳۸۹ تصویب و در نهایت ابلاغ گردید و هدف گذاری تا افق ۱۴۰۴ داشت)، فرا رسیده است.
چرا شورا؟
رئیس فرهنگستان علوم در این گفتگو گریزی به جریان انقلاب فرهنگی در اول انقلاب زد و یادآوری کرد وقتی جریان انقلاب فرهنگی آغاز شد در آن بُرهه دانشجوی دانشگاه تهران بوده و نظر امام (ره) درباره ی دانشگاه هم بر این اصل استوار بود که دانشگاه باید در خدمت جامعه باشد و برای کشور خدمت و مشکلات کشور و نیازهای جامعه را رفع کند؛ اما دانشگاه قبل انقلاب پاسخگوی نیازها نبود. بنابراین امام (ره) جمله ای را در شروع سال ۵۹ فرمودند که «خروج از فرهنگ بدآموز غرب و قرار گرفتن دانشگاه در مسیری که نیاز کشور و تحول بزرگی که به نام انقلاب اسلامی شکل گرفته، باید باشد».
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی افزود: البته از سال ۵۸ هم نشانه های از این که دانشگاه، دانشگاه نیست را می دیدیم. جریان های سیاسی اول انقلاب بخصوص آنهائی که در مقابله با نهضت بزرگ امام (ره) و پیروزی انقلاب قصد مقابله داشتند ابزار دست ابر قدرت ها و جریان های خارجی بودند و بعضی هم به طمع دست اندازی به مقام ها و جایگاه ها و مناسب حکومتی معارضه با انقلاب را آغاز کرده بودند، اتفاقات زیادی در شهرهای مختلف رخ می داد که جایگاه و فرماندهی این کار در دانشگاه ها بود.
مخبردزفولی به جریان های مختلف التقاطی سیاسی ابتدای انقلاب اشاره نمود و اظهار داشت: کلاس های درس به اتاق جنگ تبدیل گشته بود و ما باید توطئه های آنان را نسبت به انقلاب حداقل کنترل یا خنثی نماییم. ازاین رو این کلاس درس و دانشگاه نبود و دانشگاه باید تحول مد نظر امام (ره) و این که باید دانشگاه در خدمت کشور باشد، شکل می داد.
استاد دانشگاه تهران افزود: این مسیر تا جایی ادامه یافت که جریان انقلاب فرهنگی صورت گرفت و همه مسؤلان نظام هم از آن حمایت کردند که در نهایت از طرف امام راحل این جریان به تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی در تیرماه ۵۹ منجر به فعالیت این ستاد برای بازنویسی و بازآرایی جریان علم و دانشگاهی کشور شد.
رئیس فرهنگستان علوم با این مقدمه به بیان دستاوردهای شورا پرداخت و اظهار داشت: اول انقلاب ۲۰ دانشگاه، ۱۸۰ هزار دانشجو و حدود چهار هزار و ۵۰۰ استاد دانشگاه در کشور داشتیم. اما باید نیاز کشور را از راه جریان علمی کشور رفع می کردیم. این شالوده و اساس جریان انقلاب فرهنگی بود که دانشگاه برای خدمتگزاری به جامعه و پیشرفت کشور به کار گرفته شود. انقلاب فرهنگی اتفاق افتاد، ستاد فرهنگی شکل گرفت، بازنویسی دروس در بسیاری درسهای دانشگاه انجام شد و روش های جذب بیشتر دانشجو شروع شد.
قبل از انقلاب از هر ۲۰ نفر متقاضی ورود به دانشگاه یک نفر می توانست وارد دانشگاه شود. گروههای مختلفی از استادان و دانشجویان علاقه مند در ستاد انقلاب فرهنگی برای برنامه ریزی درسی و نحوه تامین استاد و پذیرش دانشجو شکل گرفت این روند تا سال ۱۳۶۲ ادامه یافت. شورایعالی انقلاب فرهنگی در ۱۹ آذر سال ۱۳۶۳ به پیشنهاد مقام معظم رهبری (که آن زمان رییس جمهور بودند) برای پشتیبانی از جریان علمی و فرهنگی کشور شکل گرفت.
وی به بخشی از دستاوردهای شورایعالی انقلاب فرهنگی اشاره نمود و اظهار داشت: حالا در ۴۰ سالگی تاسیس شورا شمار دانشجویان به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو، اعضاء هیأت علمی به ۱۰۰ هزار نفر و محقق به کشور اضافه شدند. البته به آن معنا نیست که این ۱۰۰ هزار عضویت علمی در یک رتبه هستند، برای اینکه توانمندی ها متفاوت می باشد اما ظرفیت نخبگانی کشور شناسایی، تربیت و آموزش دیده شده است و امروز به محقق تبدیل گشته اند. عدد پژوهشگران ابتدای انقلاب اسلامی حدود ۱۹ یا ۲۰ محقق به ازای یک میلیون نفر بود و امروز به هزار محقق به ازای یک میلیون نفر در کشور رسیده است.
مخبر دزفولی اضافه کرد: در بخش زیرساخت ها در اول انقلاب که هیچ رشته تخصصی در گروه غیر پزشکی در کشور نداشتیم و تنها مهندس برق، مکانیک و شیمی دان تا مقطع کارشناسی تربیت می کردیم اما امروز تا مقطع دکتری در کشور قادر به ادامه تحصیل در همه رشته ها هستند.
وی افزود: در پزشکی هم قبل از انقلاب اسلامی تعداد پزشکان خارجی زیاد، میزان مرگ و میر مادران و نوزادان هم بالا بود. امروز میزان مرگ و میر نوزادان و مادران و مسائل بهداشت عمومی کشور کاسته شده است. بطور کلی شاخصهای ما نسبت به ابتدای پیروزی انقلاب در هر زمینه ای چند برابر شده است و دانشمندان ایرانی در مرزهای دانش رقابت جهانی می کنند.
عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: اکنون سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم جهانی ۲ درصد است؛ در صورتی که جمعیت ما یک درصد کل جهان است و در اول انقلاب هیچ جایگاهی در رتبه بندی های جهانی نداشتیم. تنها پس از پایان جنگ ایران و عراق بطور مشترک سهم ما سه صدم درصد بوده است. امروز خیلی از دانشمندان ما در فهرست۲ درصد دنیا هستند و مقالات پراستناد هم نزدیک به ۳ درصد در جهان سهم دارد.
همه دستاوردها از علم است و با تدبیر در شورایعالی انقلاب فرهنگی و با مراقبت و پایش این امر محقق شد. امام (ره) می فرمودند جنگ تمام می شود، اما دانشگاه مهم می باشد به دانشگاه برسید. شورایعالی در بعد دانشگاهی وظیفه خودرا انجام است.
مخبر دزفولی تصریح کرد: شورایعالی انقلاب فرهنگی در این دوره ۴۰ ساله با وجود فراز و نشیب زیاد در بحث فرهنگ عمومی و تقویت منابع فرهنگی، تعلیم و تربیت و نظام های در رابطه با آموزش و پرورش گامهای زیادی برداشته است. البته مشکلات زیادی داشته ایم و داریم. این نهادها (مانند شورایعالی انقلاب فرهنگی) نهادهای راهبردی هستند که در سازمان حکمرانی نظام های اجرائی و اداری کشورها تعبیه می شوند، این نهادها تصمیم سازی و تصمیم گیری به موقع را انجام می دهند ولی درگیر اجرا نمی شوند. نکته مهم این که شورایعالی انقلاب فرهنگی قرار نبوده و نیست در اجرا دخالت کند اما وظیفه راهبری، هدایت وسامان دهی را برعهده دارد.
وی نتیجه گیری کرد: ما جزء چند کشور دنیا هستیم که اسناد راهبردی مورد نیاز کشور را بخصوص در زمینه های علمی، فرهنگی و تعلیم و تربیت تدوین و تصویب کرده ایم.
زمان بازنگری اسناد شورا فرارسیده است
مخبردزفولی به ماجرای سند ۲۰۳۰ اشاره نمود و اظهار داشت: این سند در شرایطی عنوان شد که ما سند بهتری از سند ۲۰۳۰ تدوین کرده بودیم که نسخه داخلی سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش است. ازاین رو سند ۲۰۳۰ نیاز نبود و اجرا نشد.
برخی هم شبهه می کنند کشور به این اندازه سند نیاز ندارد، بله من هم قبول دارم که ما تنها چند سند استراتژیک و مهم داریم. نقشه جامع علمی کشور به جهت اینکه بدانیم در زمینه علم و فناوری بدانیم کجا هستیم و به کجا می رویم، سند مهندسی فرهنگی کشور برای تحول در وضعیت فرهنگی کشور که برش های مختلف استانی خورده است، همینطور سند تحول نظام آموزش و پرورش کشور که به ساحت آموزش و پرورش، معلم، دانش آموز و مدرسه و نسل جدید می پردازد.
وی این در پاسخ به این سؤال که چند درصد این اسناد اجرائی شده است، اظهار داشت: من هم امکان دارد با شما موافقت هایی داشته باشم (که کامل اجرائی نشده است) اما خیلی از این اسناد هم عملیاتی شده است.
استاد دانشگاه تهران در توضیح بیشتر بر مبنای ضرورت بازنگری اسناد تصریح کرد: امکان دارد عده ای بگویند باید گامهای جدیدی (در زمینه علم) برداریم، در زمینه کوآنتوم، هوش مصنوعی و فناوری های نوین و نوپدید در دنیا همینطور تحولات علمی در نوع آموزش پزشکی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی. این موضوعات در دستور کار شورایعالی انقلاب فرهنگی قرار دارد و در به روز رسانی نقشه جامع علمی کشور به آنها توجه می نماییم.
مخبردزفولی خاطرنشان کرد: همینطور بخشی از اصلاحات ساختاری در بخش آموزش، علم و فرهنگ کشور در این سال ها توسط شورا تدبیر و برنامه ریزی شده، مهم و قابل توجه است. شورا اصلاح جدی در دانشگاه آزاد اسلامی انجام داد. دانشگاه فرهنگیان را تاسیس کرد، شیوه عادلانه جذب هیأت علمی را با ایجاد هیأت های عالی جذب را تدبیر کرد و شیوه را عادلانه کرد. البته اشتباهاتی امکان دارد داشته باشند، ولی تا حد زیادی موفق بوده است. امروز ۱۰۱ هزار هیأت علمی در صورتی که وقتی هیأت عالی جذب در اواخر دهه ۸۰ تاسیس شد تنها ۳۰ هزار عضو هیأت علمی داریم.
وی البته به این نکته نیز اشاره ای کرد که شورایعالی انقلاب فرهنگی نباید در اجرا دخالت کند، ولی راهبرد، ساماندهی و نظارت با شوراست. برای مثال برای اجرای نقشه جامع علمی کشور و برای اجرای موضوعات مهم علمی مکتوب در نقشه جامع علمی کشور، یک نقشه راه تصویب کرد. در زمینه نانوفناوری یک سند برای نقشه راه نانو نوشته، سپس ستاد نانو فناوری را شورا مصوب کرد. همین روند برای زیست فناوری، سلول های بنیاد، علوم شناختی و هوافضا انجام شد.
مخبردزفولی نتیجه گرفت: شورا به این شکل یک فناوری را طراحی کرد؛ ابتدا نقشه راه آماده می شد، سپس ستادی را مصوب و مسئول اجرای آن و آنرا به بدنه دولت وصل کرد و این ستادها ذیل معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهور شکل گرفت. عملیات اجرائی و میدانی به کمک دانشگاه ها و وزارت خانه های علوم و بهداشت انجام شد. شورا وارد اجرا نشد و ساماندهی را طوری طراحی کرد که از مسیر ستادها و زیر نظر دولت ها عملیات میدانی پیشرفت در آن عرصه علمی را سازماندهی کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب